Uzročnik genitalnog herpesa u 50 – 70% slučajeva je herpes simpleks virus tip 2 – “HSV tip 2”, sličan HSV 1 virusu koji izaziva pre svega herpes labijalis ili groznicu na usnama. Udeo genitalnih infekcija izazvanih labijalnim tipom virusa (HSV 1) u stalnom je porastu verovatno kao posledica promenjenih navika u seksualnom ponašanju, značajnog porasta oralno-genitalne ekspozicije i upotrebe kondoma kod seksualnog odnosa.
Zbog serološke sličnosti između ova dva virusa intenzitet simptoma i težina infekcije zavise od prisustva i visine titra antitela protiv labijalnog tipa virusa u vreme infekcije sa virusom genitalnog herpesa. Oko 90% odraslih ima antitela protiv HSV 1.
Genitalni herpes prenosi se seksualnim odnosom u širokom smislu, a ekstremno retko upotrebom zajedničkih predmeta ili toaleta.
Pojavljivanje
Oko 10 do 25% žena reproduktivne starosti je inficirano virusom genitalnog herpesa, a samo u oko polovine inficiranih žena s vremena na vreme nastupaju simptomi bolesti. Čak i u slučaju izloženosti virusu herpesa, mnoge žene neće nikada razviti simptome, niti posumnjati da u sebi nose virus.
Genitalni herpes viđa se kod 1% trudnica, a trudnice mogu preneti virus svojoj nerođenoj deci preko krvi ili u direktnom kontaktu sa inficiranim tkivom prilikom porodjaja. Intrapartalna infekcija može dovesti do teških formi upale pluća i sepse (generalizovani neonatalni herpes), kao i smrti novorođenčeta u 20 do 50% slučajeva zbog nezrelosti njegovog imunološkog sistema i neadekvatne antivirusne zaštite.
Riziko faktori
Genitalni herpes ima naročiti značaj u periodu adolescencije. Američki naučnici upozoravaju da se četvrtina svih polno prenosivih bolesti javlja u starosnoj kategoriji od 15 do 19 godina, pri čemu najveći značaj ima velika četvorka: hlamidija, gonoreja, herpes i HPV. Jedan od pet adolescenata boluje od genitalnog herpesa.
Glavni razlog porasta učestalosti polno prenosivih bolesti u mlađoj populaciji osim biološkog faktora predstavljenog velikom osetljivošću ćelija genitalnog trakta prema infekciji, pripada i kulturološko – socijalnom faktoru .
Većina adolescenata potcenjuje rizik zaraze. Neretko se kondom ne koristi na pravi način ili dolazi do prekida njegove upotrebe sa napredovanjem veze. Stariji partneri devojaka i mlađih homoseksualaca često ne podržavaju njihovu želju za upotrebom kondoma. Pa čak i kod sasvim ispravnog korišćenja kondoma, virus herpesa se može preneti sa mesta koje kod zaražene osobe nije prekriveno kondomom.
Oralni seks takođe nije ‘safe sex’, pa iako neće dovesti do neželjene trudnoće, postoji mogućnost prenosa genitalnih infekcija, zbog čega se sve češće viđaju slučajevi genitalnog herpesa izazvanog labijalnim tipom virusa.
Simptomi
Obrazac koji se kod genitalnog herpesa svaki put ponavlja obuhvata tri stadijuma, od kojih su prva dva zarazni. Vreme inkubacije iznosi 3 – 9 dana, retko duže od 14 dana.
U prvom stadijumu javljaju se nelagodan osećaj i peckanje u području zahvaćenom virusom, kao i osećaj napetosti kože polnog organa, što može potrajati i do 12 dana. Ponekad ove simptome prate osećaj umora i opšta slabost.
Drugi stadijum herpesne infekcije započinje izbijanjem mehurića koji potom pucaju ostavljajući brojna bolna oštećenja sluznice ili kože, uz neretko povišenu telesnu temperaturu. Simptomi su naročito izraženi u slučaju primarne infekcije. Ulceracije (defekti kože, ranice) zarastaju tokom deset do dvadeset dana. Promene na polnom organu obično prati povećanje i bolnost limfnih čvorova u preponama, kao i bolovi, odnosno peckanje kod mokrenja. Nakon pucanja mehurića i zarastanja ranica, nastupa treći stadijum koji nije zarazan.
Nakon prvog izbijanja bolesti (primarna infekcija herpesom) virus se povlači u ganglione donjeg dela kičmenog stuba (sakralni ganglion), gde može ostati prikriven više meseci ili čak godina. Tokom prvih 6 do 12 meseci u 50 – 80% pacijentkinja javlja se recidiv, ponovno izbijanje simptoma (sekundarna infekcija herpesom). Usled perineuralnog širenja virusa znaci infekcije se mogu pojaviti na više mesta .
Recidivi nastaju uvek kada dodje do pada imuniteta . Uobičajeni fizički stresni faktori koji mogu izazvati bolest su snažna uzbuđenja, različita emocionalna stanja kao što su depresija, fizički napor, nedostatak sna, menstruacija ili intenzivan umor.
Dijagnoza
Dijagnoza genitalnog herpesa se postavlja ginekološkim pregledom, a potvrđuje uzimanjem brisa iz aktivne ranice herpesa za ćelijsku kulturu ili imunofluorescentnim testom.
Virus herpesa ponekada se teško razvija u kulturi, tako da i ove analize mogu biti negativne. S obzirom da većina ljudi ima antitela protiv virusa herpesa, vrednost određivanja statusa antitela ostaje od sekundarnog značaja.
